Vrije wil?

Dinsdag 1 t/m vrijdag 4 mei

Deze cursus is vol. U kunt zich niet meer opgeven.

Week rond de vrije wil met filosofen en neurowetenschappers. Met prof.dr. Dick Swaab, Bert Keizer, prof. Herman Pleij, prof. Bas Haring, prof. Jan Verplaetse, prof. Marc Slors, dr. Miriam van Reijen, prof. Maureen Sie, prof. Jeroen Geurts en Koos Neuvel.

Volgens veel hersenwetenschappers bestaat de vrije wil niet. De plek in de hersenen waar het bewustzijn zit, is namelijk niet de plek waar de beslissingen worden genomen. Wat betekent dit voor onze vrijheid? Bestaat die soms niet meer? Maar hoe zit het dan met de beslissingen die we dagelijks nemen?

Neurowetenschapper prof. Dick Swaab stelt dat complexe functies als ‘willen’ en ‘beslissen’ mogelijk zijn zonder goddelijk ziel of vrije wil. Hij gaat hierover in debat met verpleeghuisarts en filosoof Bert Keizer, die in zijn nieuwe boek Waar blijft de ziel? fel van leer trekt tegen wat hij 'neuroreductionisme' noemt. ´Zou Dick Swaab ook bij kiespijn zeggen dat er ``niks meer´´ is dan sputterende neuronen?´

Aan de hand van het vlieggedrag van zwermen spreeuwen laat prof. Bas Haring waarom volgens hem het reductionisme faalt om een complexe begrip als de ´Vrije wil´ te verklaren.

Prof. Herman Pleij en prof Han van Ruler laten zien dat het begrip vrije wil altijd al omstreden is geweest. Pleij bespreekt het felle debat hierover tussen Desiderius Erasmus en Maarten Luther. Van Ruler staat stil bij de visie van Descartes en Dennett.

Meestal verdedigen filosofen de vrije wil, terwijl theologen en neurowetenschappers deze onderuit proberen te halen. Maar er zijn ook filosofen die niet in de vrije wil geloven. Dr. Miriam van Reijen is het met Spinoza eens dat wij de vrije wil helemaal niet kunnen denken. Het begrip is ook filosofisch hoogst problematisch.

Maar ook het loslaten van de vrije wil is lastig. Want zijn mensen nog wel verantwoordelijk te houden als er geen vrije wil bestaat? Koos Neuvel laat zien wat de effecten zijn van de beide standpunten in de praktijk van het onderwijs, de rechtspraak en de gezondheidszorg. Prof. Jan Verplaetse gaat erover in debat met prof. Marc Slors.

Prof. Maureen Sie laat zien waar mogelijke oplossingen gevonden kunnen worden om het debat te beslechten.

Op woensdagoavond is er een concert en presentatie van de CD Uit Vrije Wil van ZEQ-Attack.

De week bestaat voor een groot deel uit hoorcolleges. Daarnaast zijn er workshops en groepsgesprekken. Mochten zich meer dan 50 mensen aanmelden, dan splitsen we de groep. In dat geval krijgt u vooraf te horen in welke groep u bent ingedeeld. De beide groepen volgen hetzelfde programma, zij het in iets andere volgorde. Klik hier voor het programma van groep 1 en het programma van groep 2.

Over de sprekers

Dr. Jeroen Geurts promoveerde op zijn 27ste cum laude in de neurowetenschappen. Hij is associate professor aan de afdeling Anatomie & Neurowetenschap van het VU-Medisch Centrum en adjunct associate professor aan het Hotchkiss Brain Institute van de Universiteit van Calgary. Daarnaast is hij honorary senior lecturer aan het instituut voor Neurologie van het University College London. Geurts is tevens directeur van de stichting Brein in Beeld. Hij schreef Kopstukken.Gesprekken met bekende wetenschappers over hersenen en bewustzijn (2009).

Prof.dr. Bas Haring is filosoof en bijzonder hoogleraar Publiek begrip van wetenschap. Over zichzelf zegt hij: 'Ik vind "volksfilosoof" wel een mooie geuzennaam. Op een frisse en toegankelijke manier probeer ik wetenschap en filosofie zo uit te leggen dat 't begrijpbaar wordt voor jan en alleman. Via boeken, columns, lezingen en TV. Aan Universiteit Leiden ben ik bijzonder hoogleraar "publiek begrip van wetenschap" en initiator van het masterprogramma media technology.

Bert Keizer is filosoof, verpleeghuisarts, columnist bij Trouw en  romancier. Hij publiceerde onder meer het boek Onverklaarbaar bewoond, waarin hij op filosofische wijze verslag doet van het werk van neurowetenschappers. Ook in het essay dat binnenkort verschijnt bij de maand van de filosofie, verdedigt het bestaan van een vrije wil.

Drs. Koos Neuvel studeerde sociologie en is wetenschapsjournalist. Hij publiceerde hij o.a. Wee de genen en Waarom jongens geen meisjes zijn. Onlangs verscheen Tussen de oren: hoe het lichaam de geest krijgt, een boek over de verhouding tussen lichaam en geest.

Prof.dr. Herman Pleij (1943) is emeritus hoogleraar in de Historische Nederlandse  Letterkunde aan de Universiteit van Amsterdam. Hij is regelmatig op radio en tv en schrijft in diverse dag- en weekbladen over cultuurhistorische onderwerpen. Hij schreef diverse boeken waaronder Erasmus en het  poldermodel (2005) en De eeuw van de zotheid (2007).

Dr. Miriam van Reijen (1946) promoveerde op Het Argentijnse gezicht van Spinoza – Passies en politiek. Ze doceert filosofie en ethiek aan de Academie voor Sociale Studies van de Avans Hogeschool te Breda. Zij is bestuurslid van de Vereniging Het Spinozahuis en voorzitter van de Vereniging voor Filosofie Onderwijs. Zij schreef o.m. Filosofie en hulpverlening (1984), Filosoferen over emoties (1995), en trad op als redacteur/auteur van het boek Emoties. Van stoïcijnse apatheia tot heftige liefde (2005; 2e dr. 2007). In de reeks Denkers verscheen haar monografie Spinoza – De geest is gewillig, maar het vlees is sterk (2008; 3e druk 2009).

Prof. dr. Han van Ruler (1963) is buitengewoon hoogleraar in de geschiedenis van de filosofie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Hij is gespecialiseerd in zestiende- en zeventiende-eeuwse filosofie. Zijn proefschrift over Descartes werd bekroond met de Erasmus Prijs. Hij stond aan het hoofd van het onderzoeksprogramma From Erasmus to Spinoza – Classical and Christian Notions of the Self in Early Modern Dutch Philosophy. Hij publiceerde onder meer De uitgelezen Descartes. Onlangs verscheen bij ISVW uitgevers het luistercollege Spinoza. 

Prof. dr. Maureen Sie is bijzonder hoogleraar filosofie (vanwege de Socrates Stichting) aan Erasmus Universiteit Rotterdam & Leiden Universiteit. In 2009 ontving zij een prestigieuze NWO subsidie om vijf jaar met een kleine groep onderzoek te doen op het snijvlak van hedendaags onderzoek in de gedrags-, cognitie- en neurowetenschappen, enerzijds, en discussies in de handelings en moraalfilosofie, anderzijds. In haar wetenschappelijke publicaties staan morele verantwoordelijkheid, vrije wil, onbewust of onbereflecteerd handelen centraal. Begin 2011 kwam de door haar samengestelde bundel Hoezo Vrije Wil? Perspectieven op een heikele kwestie op de markt. Naast twee hoofdstukken van haar eigen hand bevat dit boek bijdrages van verschillende specialisten uit diverse disciplines (met een achtergrond in de filosofie) over de vrije wil-discussie in hun vakgebied. Met dit boek hoopt zij wat filosofische nuance aan te brengen in het door breinwetenschappers gedomineerde publieke debat over de vrije wil.

Prof.dr. Marc Slors (1966) is hoogleraar cognitiefilosofie aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Hij publiceerde internationaal artikelen en boeken op het gebied van persoonlijke identiteit, sociale cognitie, mentale veroorzaking en vrije wil. Slors doceert aan studenten in de opleidingen filosofie, psychologie en cognitieve neurowetenschap.

Prof. dr. Dick Swaab (1944) publiceerde de bestseller Wij zijn ons brein, (Uitgeverij Contact, 2010). Hij is neurobioloog en een bekend hersenonderzoeker. Tot 2006 was hij directeur van het Nederlands Instituut voor Hersenonderzoek van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen. Hij is hoogleraar in de neurobiologie aan de Universiteit van Amsterdam.

Dr. Jan Verplaetse (1969) studeerde wijsbegeerte en promoveerde in 2002 met een proefschrift over wetenschappelijke pogingen om de moraal in onze hersenen te lokaliseren. Hij is de auteur van Het morele brein (Garant, 2006), Het morele instinct: over de natuurlijke oorsprong van onze moraal (Nieuwezijds, 2008) en Localizing the moral sense: neuroscience and the search for the cerebral seat of morality, 1800-1930 (Springer, 2009). Hij is tevens docent moraalfilosofie aan de rechtsfaculteit van de Universiteit van Gent en gastdocent in de opleiding Justitiële Geneeskunde (Utrecht).Voor zijn Het morele instinct (2008) ontving hij vorig jaar de Eurekaprijs (NWO, Nederland).

Zeq Attack bestaat uit:
Ernst Oosterveld: componist, keyboard.   
Quirijn van Regteren Altena: contrabas, zetabas 
Peter Tiehuis: gitaren (Metropole orkest)
Leo van Oostrom: saxen (Metropole orkest)
Pierre van den Linden (bekend van Brainbox en Focus): slagwerk.
Peter Schoorl: teksten
Bastijn Oosterveld: zang

Programma

De cursus begint op dinsdag om 10.30 en eindigt op vrijdag rond 16.00 uur.

 Aanmelden

Deelname:
€ 825,- inclusief 3 overnachtingen in een standaard kamer met ontbijt, 3 x een driegangen diner, 4 x lunchbuffet en reader. 

€ 885,- inclusief 3 overnachtingen in een comfort kamer met ontbijt, 3 x een driegangen diner, 4 x lunchbuffet en reader.

Deze cursus is vol. U kunt zich niet meer opgeven.

In het scherm dat u krijgt te zien, graag uw gegevens invullen en uw cursus en arrangement kiezen.